Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Kole

---

Historia

22 lipca 1930 roku burmistrz Dąbia, Władysław Zalewski, poinformował Sejmik Powiatowy o planach dotyczących integracji spółdzielczych mleczarni funkcjonujących na terenie powiatu kolskiego. W efekcie tego wystąpienia, władze powiatowe przystąpiły do działań mających na celu utworzenie nowej spółdzielni.

Już 2 sierpnia 1930 roku, w siedzibie Urzędu Gminy Czołowo, odbyło się walne zgromadzenie założycielskie. W trakcie tego wydarzenia opracowano statut nowo powstającego zakładu, który otrzymał nazwę Spółdzielnia Mleczarska „Jedność” w Kole. Gospodarzem zgromadzenia był Jerzy Sokolnicki z Powiercia, a pierwszym przewodniczącym zarządu mianowano Edmunda Stasiewicza. Przewodniczącym rady nadzorczej został Karol Wojciechowski. Zdecydowano również o zaciągnięciu pożyczki w wysokości 15 tysięcy złotych na zakup maszyn od Wydziału Powiatowego w Kole. Spółdzielnia rozpoczęła swoją działalność 15 sierpnia 1930 roku, korzystając z wydzierżawionego lokalu przy ulicy Bliznej w Kole. W początkowym etapie działalności liczyła 51 członków, co znacząco wzrosło do 567 w roku 1933, a do 1939 liczba ta osiągnęła 1500. Powstanie spółdzielni doprowadziło do zamknięcia wielu prywatnych mleczarni w Grzegorzewie, Kościelcu oraz Brudzewie.

Pomimo manualnych metod produkcji, w 1930 roku zakład przetwarzał każdego dnia 12 tysięcy litrów mleka.

Rok później, 15 sierpnia 1931 roku, dokonano zmiany nazwy spółdzielni na Spółdzielcza Mleczarnia Mechaniczna w Kole. W tym samym roku przeprowadzono pełną mechanizację procesu produkcji, bazując na szwedzkich urządzeniach firmy Auto Laval, takich jak kocioł parowy, elektryczne przekładnie, maselnice, wirówki czy pasteryzatory. W wyniku zmian, Jerzy Sokolnicki przejął funkcję prezesa, a przewodniczącym Rady Nadzorczej został nowy starosta powiatowy, Stanisław Szera.

Asortyment produkcji był w tym czasie ograniczony – głównie masło i śmietana, a mleko odtłuszczone stanowiło karmę dla cieląt i trzody chlewnej. Jakość oferowanych produktów była jednak na wysokim poziomie, co umożliwiało eksport części wyrobów. Od roku 1934 wprowadzono do oferty ser pełnotłusty Imperial, a od 1932 roku zaczęto skupować jaja.

W 1934 roku przewodniczącym Rady Nadzorczej został ppłk. Edward Wilczyński, a w 1935 roku zdecydowano o budowie nowego zakładu, który powstał przy ulicy Toruńskiej. W 1937 roku spółdzielnia przeniosła swoją siedzibę do nowego lokalu i przyjęła nazwę Okręgowa Mleczarnia Spółdzielcza w Kole. Oprócz zakładu zajmującego się produkcją masła i serów, powstało także 15 filii w obrębie powiatu kolskiego oraz sieć sklepów oferujących nabiał i inne produkty spożywcze. W tym okresie dokonano również zakupu zakładów Vogta w Babiaku oraz Skolimowskiego w Brudzewie, tworząc śmietanczarnie.

W 1938 roku walne zgromadzenie członków spółdzielni zakupiło jeden karabin maszynowy dla Wojska Polskiego w ramach Funduszu Obrony Narodowej.

Po wrześniowej kampanii 1939 roku, zakład zmienił nazwę na Mölkereigenossenshaft Warthbrücken. Na początku nadzór nad spółdzielnią sprawował były skarbnik Ewald Beütler, a od 1 stycznia 1940 roku zarządzał nią Rudolf Schulz. W okresie okupacji w kolskiej mleczarni pracowało 160 osób, głównie Polaków, nad którymi czuwali niemieccy brygadziści. Uruchomiono także skup miodu oraz ubój drobiu.

W trakcie okupacji pracownicy dostarczali mleko i masło dzieciom wysiedlonym z Podkarpacia, które przebywały w pociągach zatrzymanych na dworcu kolejowym w Kole. W tym czasie zainwestowano w nowoczesny sprzęt, tworząc laboratorium, chłodnię amoniakalną oraz zwiększając zbiorniki fermentacyjne do produkcji masła. W 1945 roku w wyniku wojny, okupant zdemontował sprzęt, z którego część udało się ukryć, a budynek spółdzielni przy ul. Toruńskiej został całkowicie zniszczony podczas walk o Koło.

17 maja 1945 roku w Starostwie Powiatowym w Kole odbyło się pierwsze po wojnie zgromadzenie członków Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej, w którym uczestniczyło 55 członków oraz przedstawiciele władz. W 1948 roku na terenie spółdzielni uruchomiono wylęgarnię drobiu i rozpoczęto działalność poradnictwa żywieniowego oraz dystrybucję nasion roślin pastewnych. Funkcję kierownika pełnił Bronisław Szymański, którego regularnie usiłowano zdyskredytować i usunąć z zajmowanego stanowiska.

W 1951 roku nastąpiło upaństwowienie spółdzielni. W 1954 roku zakład w Kole podzielono na mniejsze jednostki: w Kole i Dąbiu, co miało negatywny wpływ na produkcję.

10 lipca 1957 roku spółdzielnia ponownie przyjęła formę własności spółdzielczej. Pierwszym przewodniczącym zarządu został Kazimierz Rosiak, a przewodniczącym rady nadzorczej Wacław Szczesiak. Na targach jesiennych w Poznaniu w 1959 roku zakład zdobył medal i nagrodę Ministerstwa Handlu Wewnętrznego za estetykę i jakość pakowania masła, a w 1960 roku otrzymał złoty medal.

W 1961 roku uruchomiono własną mieszalnię pasz w Czołowie, a w 1962 roku OSM w Kole uzyskała możliwość wprowadzania masła oznaczonego znakiem jakości, co umożliwiło rozpoczęcie eksportu tego produktu. W kolejnych latach nastąpiły kolejne przyłączenia, takie jak OSM w Sompolnie w 1964 roku, OSM w Kłodawie w 1968 roku oraz OSM w Izbicy Kujawskiej i Dąbiu w 1970 roku. 17 lipca 1975 roku uruchomiono proszkownię mleka oraz wytwórnię mlekomiksu, budowaną przez włoską firmę Techni-Petrol. Do 1975 roku zakład potrafił przerobić 400 tysięcy litrów mleka dziennie. Powstały także dodatkowe zlewnie mleka w Karszewie, Babiaku, Osieku Wielkim i Bierzwiennej Długiej, co zwiększyło ich liczbę do 60. W 1976 roku powołano Wojewódzką Spółdzielnię Mleczarską w Koninie, stając się oddziałem terenowym z takimi spółdzielniami jak Turku, Strzałkowie i Koninie. Prezesem WSM został Michał Gajda, wówczas szef kolskiej OSM.

W 1982 roku przyjęto nowy statut spółdzielni, wyznaczając teren jej działalności, obejmujący wiele gmin i miast, takich jak Kościelec, Osiek Mały, Babiak, Koło, Grzegorzew, Olszówka, Sompolno, Wierzbinek, Kłodawa oraz inne wsie. Do 1988 roku głównymi produktami dostępnymi w Kole były: mleko spożywcze, śmietana, masło, twarogi, napoje mleczne, a także mlekomiks, mleko odtłuszczone oraz kazeina.

W 1990 roku, dzięki staraniom OSM, uruchomiono oczyszczalnię ścieków i rozbudowano bazę transportową. W tym samym czasie doszło do redukcji zatrudnienia, co pociągnęło za sobą zwolnienia w punktach sprzedaży mleka. 30 marca 1990 roku Czesław Cieślak został przewodniczącym Rady Nadzorczej, a dwa lata później objął także funkcję prezesa spółdzielni. Do końca 1993 roku spółdzielnia zmagała się z trudnościami finansowymi, co skutkowało restrykcjami zatrudnienia i ograniczeniem premii.

W 1995 roku wprowadzono linię do produkcji serka wiejskiego, a następnie zainstalowano linię ultrafiltracji serwatki. 9 lipca 2000 roku spółdzielnia przejęła zakład w Ostrzeszowie, a w 2006 roku – spółdzielnię w Kępnie, w 2007 roku zaś – w Grodkowie. W 2019 roku wykupiono spółdzielnię w Ostrowie Wielkopolskim, a rok później – w Koninie.

W marcu 2021 roku przed siedzibą OSM odbył się protest dostawców mleka przeciwko niskim cenom skupu, a w czerwcu 2022 roku pięciu pracownikom spółdzielni i jednemu rolnikowi postawiono zarzuty związane z przyjmowaniem korzyści majątkowych za fałszowanie wyników badań mleka.

W wyniku zmian, 21 lutego 2024 roku Czesław Cieślak został odwołany z pozycji prezesa spółdzielni, a jego zadania przejął dotychczasowy wiceprezes, Tadeusz Malczyk, który 1 kwietnia 2024 roku został nowym prezesem. W lipcu 2024 roku prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zwrócił uwagę na konieczność zmiany niekorzystnych praktyk dla dostawców mleka, odnosząc się do m.in. jednoosobowych decyzji dotyczących cenników i braku możliwości weryfikacji badań mleka, a także sankcji za zakończenie współpracy z mleczarnią.

Stan obecny i oferta

Aktualnie przedsiębiorstwo kontynuuje działalność w formie spółdzielni, co pozwala na zaspokajanie potrzeb lokalnej społeczności oraz wspieranie lokalnych rolników. Spełnia wymogi Global Standard for Food Safety oraz standardy ISO 22000, co potwierdza wysoką jakość oferowanych produktów.

Od 2010 roku przy spółdzielni funkcjonuje restauracja „Milka”, która powstała przy udziale m.in. Józefa Zycha, co wzbogaca ofertę oraz podnosi jej rangę w regionie.

W asortymencie OSM w Kole można znaleźć szeroką gamę produktów, takich jak:

• serki wiejskie,
• masła,
• śmietany,
• maślanki,
• zsiadłe mleko,
• mleka spożywcze i w proszku.

Nagrody i wyróżnienia

Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Kole ma na swoim koncie wiele prestiżowych wyróżnień, które potwierdzają jej wysoką jakość produktów.

Źródło:

• Złoty Medal dla serka wiejskiego na VI Międzynarodowych Targach Spożywczych Foodtarg ′95 w Katowicach (Katowice, 1995),
• Medal Krajowego Porozumienia Spółdzielni Mleczarskich dla serka wiejskiego na IV Giełdzie Promocyjnej Targów Mleczarskich (Warszawa, 1995),
• Puchar „Mleko Raj ′96” dla serka wiejskiego (Bydgoszcz, 1996),
• Wyróżnienie dla serka wiejskiego na II Ogólnopolskich Targach Przetwórstwa Mleczarskiego (Bydgoszcz, 1996),
• Certyfikat „Dobre bo polskie” dla serka wiejskiego (Poznań, 1996),
• Hit ′98 w kategorii „Rolnictwo i Przetwórstwo Rolno-Spożywcze” dla masła wiejskiego i maślanki (Konin, 1998),
• Wyróżnienie dla serka wiejskiego na VIII Targach Spożywczych Taspol ′98 (Wrocław, 1998),
• Medal Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich w VIII Konkursie Targów Mleczarskich „Mleko-expo” 1999 (Warszawa, 1999),
• Hit ′99 dla serka kremowego „Koluś” (Konin, 2000),
• Wyróżnienie „Polski Producent Żywności 2000” dla serka wiejskiego nadany przez Stowarzyszenie im. Eugeniusza Kwiatkowskiego (Poznań, 2000),
• Medal dla serka kremowego meksykańskiego „Koluś” na X Targach Spożywczych Taspol (Wrocław, 2000),
• Wyróżnienie dla maślanki wiejskiej naturalnej na XIII Międzynarodowych Targach Spożywczych Foodtarg (Katowice, 2000),
• Certyfikat „Dobre bo polskie” dla serka wiejskiego (Poznań, 2001),
• Medal Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich w X Konkursie Targów Mleczarskich „Mleko-expo” (Warszawa, 2001),
• „Mleczna Perła 2002” na II Międzynarodowych Targach Ferma Bydła (Poznań, 2002),
• Statuetka Hipolita w XII edycji konkursu „Dobre bo polskie” (Poznań, 2002),
• Medal Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich w XI Konkursie Targów Mleczarskich „Mleko-expo” (Warszawa, 2002),
• Wyróżnienie „Najlepszy Wyrób Wielkopolski” dla maślanki i śmietany na Wielkopolskich Targach Rolniczych Sielinko 2003 (Sielinko, 2003),
• Medal Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich w XII Konkursie Targów Mleczarskich „Mleko-expo” (Warszawa, 2003),
• Medal Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich w XIII Konkursie Targów Mleczarskich „Mleko-expo” (Warszawa, 2004),
• Kryształowy Globus za I miejsce w kategorii „Lider Agro Exportu” wydawnictwa Polish Export Review (Warszawa, 2005),
• Srebrna Mleczna Rewia 2005 na Targach Mleczarstwa (Gdańsk, 2005),
• Dyplom i wyróżnienie Wielkopolskiego Ośrodka Rolniczego w Poznaniu za kefir i serek wiejski w Konkursie Mleczarskim na Najlepsze Wyroby Mleczarskie w Wielkopolsce 2005 (Sielinko, 2005),
• Odznaka honorowa „Za zasługi dla województwa wielkopolskiego” (2005),
• Kryształowy Globus za Przebój Eksportowy 2004 wydawnictwa Polish Export Review (Warszawa, 2005),
• Puchar Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi za zajęcie II miejsca w II edycji Rankingu Zakładów Mleczarskich czasopisma AgroTRENDY (Warszawa, 2005),
• Puchar Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa „Za wybitne zasługi w unowocześnianiu przetwórstwa i poprawie jakości mleka” (2005),
• Statuetka Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich w XIV Konkursie Targów Mleczarskich „Mleko-expo” (Warszawa, 2005),
• Brązowa Mleczna Rewia 2006. Targi Spożywcze Delikatesy 2006 (Gdańsk, 2006),
• Dyplom i statuetka Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich w XVI Konkursie Targów Mleczarskich „Mleko-expo” (Warszawa, 2007),
• Puchar Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Prezesa ARiMR w Konkursie „Najciekawsza promocja na Targach POLAGRA FOOD 2008” (Poznań, 2008),
• Statuetka Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich w XVII Konkursie Targów Mleczarskich „Mleko-expo” (Warszawa, 2008),
• Puchar Prezesa ARiMR „Za wybitne zasługi w unowocześnianiu przetwórstwa i poprawie jakości mleka” (2008).

---

Oceń: Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Kole

---