Maciej z Koła, pochodzący z miasta o tej samej nazwie, jest postacią niezwykle istotną w polskiej historii kościelnej. Urodził się około 1375 roku w Kole i zmarł w 1441 roku. Był to człowiek o wielkim dorobku, pełniący istotne role w ówczesnym życiu duchowym i akademickim naszego kraju.
Jako polski duchowny katolicki, Maciej z Koła zyskał wszechstronne uznanie. Jego działalność obejmowała funkcje rektora Akademii Krakowskiej, gdzie nie tylko zarządzał instytucją, ale także był wykładowcą teologii. Jego wiedza teologiczna oraz zrozumienie prawa czyniły go jednym z czołowych umysłów swojej epoki.
Maciej piastował także funkcje kanonika w trzech diecezjach: wieleńskiej, uniejowskiej oraz poznańskiej. Oprócz tego, był prałatem kolegiaty w Skalbmierzu, co dodatkowo podkreśla jego znaczenie i wpływ w strukturach kościelnych tamtych czasów.
Jego życie i działalność naukowa pozostawiły niezatarte ślady w historii, a zasługi Macieja z Koła są wciąż przedmiotem badań i zainteresowania.
Życiorys
Pochodzenie i wykształcenie
Maciej z Koła był potomkiem Marcina, który najprawdopodobniej wywodził się z grona kolskich mieszczan. Chociaż szczegółowa data jego narodzin nie jest znana, uważa się, że przyszedł na świat około roku 1375. Jego akademicka droga rozpoczęła się na Uniwersytecie Praskim, gdzie na Wydziale Sztuk Wyzwolonych zdobył w 1395 roku tytuł bakałarza, a cztery lata później z powodzeniem ukończył studia, uzyskując tytuł magistra sztuk. Istnieją przypuszczenia, iż mógł także studiować prawo lub medycynę.
Działalność uniwersytecka w Krakowie
W roku 1403 najprawdopodobniej rozpoczął swoją karierę akademicką jako wykładowca na krakowskim Wydziale Sztuk, a także pełnił funkcję opiekuna biblioteki uniwersyteckiej. Równolegle z pracą dydaktyczną studiował prawo kanoniczne, a w 1405 roku uzyskał stopień bakałarza, a w latach 1408 lub 1414 licencjata prawa kanonicznego. Jego promotorem był Stanisław ze Skarbimierza. Warto zauważyć, że do 1435 roku posługiwał się jedynie tytułem licencjata, a informacje o jego doktoracie pojawiają się tylko raz, w 1439 roku. Najprawdopodobniej w 1417 roku uzyskał także bakałarza na Wydziale Teologii, a 10 lipca 1428 uzyskał doktorat w tej samej dziedzinie.
W semestrze zimowym 1423/24 pełnił zaszczytną funkcję rektora Akademii Krakowskiej.
Działalność religijna
W swoich działaniach religijnych, Maciej z Koła był w latach 1403 i 1408 proboszczem w Mąkolnie. W 1403 roku zapisał się do kapituly kolegiackiej w Wieluniu, skąd z dużym prawdopodobieństwem przeniósł się pięć lat później do kapituły w Uniejowie. W tym samym roku otrzymał papieską prowizję na altarię św. Leonarda w krakowskiej katedrze oraz rezerwację kanonikatu w okolicznej kapitule katedralnej. W latach 1411–12 pełnił rolę zastępcy Michała z Krowicy w krakowskim sądzie biskupim. Przed 10 lipca 1426 roku został kanonikiem w kapitule katedralnej w Poznaniu, biorąc udział w jej posiedzeniach w latach 1431−34. W 1435 roku ufundował kolegium mansjonarzy przy kaliskiej kolegiacie Wniebowzięcia NMP. Na początku tego samego roku powierzono mu także kustodię w kolegiacie w Skalbmierzu, a na przełomie 1439 i 1440 roku, w wyniku zamiany, przeszedł z kapituły poznańskiej do kapituły w Uniejowie.
Twórczość
Niestety, prace naukowe Macieja z Koła nie są dobrze znane i najprawdopodobniej nie zachowały się do naszych czasów. Znane są natomiast niektóre rękopisy jego krótkich prac, not oraz glos. Przypisywane są mu także notatki prawnicze dotyczące tekstów takich autorów jak Bonifacy VIII czy Jan z Lignano. W jego dorobku mogu być również obecne głosy i noty w rękopisach dotyczących traktatów astrologicznych oraz medycznych. Dodatkowo w rękopisie De proprietatibus rerum Bartłomieja Anglika zawarł własny słownik nazw roślin w języku polskim, łacińskim oraz niemieckim. Jego komentarze znalazły się także w dziełach teologicznych takich autorów jak Hieronim ze Strydonu, Henryk z Langenstein oraz Tomasz z Akwinu. Maria Kowalczyk przypisuje mu autorstwo kazania o Stanisławie ze Szczepanowa pod tytułem Talis decebat, ut esset nobis pontifex oraz prawdopodobnie także mowy Sobrii estote. Na koniec życia Maciej z Koła ofiarował wszystkie swoje dzieła bibliotece uniwersyteckiej.
Śmierć
Maciej z Koła zmarł w prawdopodobnie w okolicach przełomu września i października 1441 roku. Przy zachowanych dokumentach znajduje się mowa wygłoszona przez Bartłomieja z Radomia na jego pogrzebie, która datowana jest na tydzień po niedzieli 1 października 1441.
Przypisy
- a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak DagmaraD. Wójcik-Zega DagmaraD., Maciej z Koła (zm. IX/X 1441 r.), [w:] WacławW. Uruszczak (red.), Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015, s. 239–241, ISBN 978-83-233-3738-6 .
- KazimierzK. Wójcik KazimierzK., Maciej z Koła, [w:] AndrzejA. Maryniarczyk (red.), Encyklopedia filozofii polskiej, t. 2, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2011, s. 10 .
- a b c d e f g h i 650 Wydarzeń na 650-lecie Koła, EwarystE. Jaśkowski i inni, Koło: Urząd Miejski w Kole, 2012, s. 6, ISBN 978-83-911785-1-5 .
Pozostali ludzie w kategorii "Duchowieństwo i religia":
Henryk Paprocki | Zygmunt Sędzimir | Kazimierz Gabryel | Czesław Lewandowski (duchowny)Oceń: Maciej z Koła