Ratusz w Kole

---

Historia

Historia ratusza w Kole jest fascynującym przykładem długotrwałego rozwoju architektury i siedziby miejskiej. Pierwsze wzmianki o budynku sięgają czasów średniowiecza, kiedy to sądzono, że został on ufundowany przez Jana Henryka z Warty wokół 1390 roku. Jednakże te przypuszczenia nie zostały potwierdzone przez współczesne badania.

Archeologiczne odkrycia ujawniły, że przed powstaniem ratusza, w tym miejscu istniał drewniany lub drewniano-gliniany dwór. Dwór ten pełnił funkcję gościnnego miejsca dla monarchów podczas ich wizyt w Kole. Prawdopodobnie to właśnie tutaj zasiadali również przedstawiciele władzy miejskiej. W 1502 roku, król Aleksander Jagiellończyk w dokumentach potwierdzających prawa miejskie przekazał ten dwór władzom Koła, umożliwiając tym samym budowę ratusza.

Ratusz, wzniesiony w stylu gotyckim, został ukończony w pierwszej połowie XVI wieku. Przyjął formę prostokątnej budowli o wymiarach 21,8 x 11 metrów, z dwoma kondygnacjami i piwnicą. Jego zewnętrzne ściany zdobione były charakterystycznym ornamentem w kształcie dużych rombów. W następnych latach do ratusza dobudowano wieżę, której podstawą były kwadratowe wymiary 5,90 x 5,90 metrów. Wysoka na około 29 metrów, wieża również prezentowała podobny ornament jak reszta budynku. Na jej szczycie znajdował się drewniany ganek, a w przestrzeni wieży zorganizowane było miejskie więzienie.

Ratusz przeszedł kilka pożarów, w tym w 1622 oraz 1647 roku, a szczególnie tragiczny był pożar w 1775 roku, który spalił dzwon zegarowy. Po tych wydarzeniach przystąpiono do jego przebudowy, którą zakończono w 1789 roku, nadając mu styl barokowy. W tym czasie wprowadzono także nowy zegar oraz dzwon ufundowany przez burmistrza, Jana Świderskiego, w odlewni Franza Kriegera w Toruniu.

W drugiej połowie XIX wieku ratusz przeszedł kilka remontów, a w 1829 roku groził zawaleniem, co zmusiło władze do jego opuszczenia. W latach 1835–1837 rozpoczęto przebudowę, którą przeprowadził Franciszek Reinstein, a później Henryk Marconi, który mógł zmienić pierwotny projekt. Michał Rawita Witanowski mylnie podał datę przebudowy na 1815 rok.

Budynek po przeróbkach zyskał tynkowaną elewację oraz nowe gzymsy. Okna dolnej kondygnacji ukształtowano w formie półkolistej, górnej zaś – prostokątnej. Szkarpy zostały usunięte, a nowe skrzydła zostały dodane do budynku. Od zachodu zbudowano nowy portyk na kolumnach, a na wieży dokonano wielu zmian w układzie. Zdemontowano również hełm barokowy, zastępując go gzymsem kroksztynowym.

W kwietniu 1861 roku miały miejsce demonstracje, które doprowadziły do zniszczeń w gmachu ratusza. W 1914 roku ratusz ponownie został rozbudowany, a w 1928 roku odnowiono jego wnętrza.

Podczas II wojny światowej ratusz pełnił różne funkcje, w tym siedzibę władz okupacyjnych. W 1941 roku pod jego ścianą rozstrzelano Leona Żabierka za posiadanie broni. W 1960 roku ratusz zyskał przekaźnik telewizyjny, a w 1985 i 1986 roku przeprowadzono badania archeologiczne. Jednak największym wstrząsem była katastrofa budowlana w 1987 roku, kiedy to zawaliła się wieża ratusza, powodując poważne zniszczenia.

Odbudowa ratusza rozpoczęła się niedługo po tym tragicznym wydarzeniu. Zawiązała się Rada Obywatelska Odbudowy Ratusza Miejskiego, która prowadziła zbiórkę funduszy. Zakładów Wyrobów Sanitarnych w Kole przekazał milion złotych na ten cel. Ostateczna odbudowa głównego budynku zakończyła się w 2000 roku, a wieży w 2004 roku. Ratusz wrócił do pełnej świetności dopiero w 2011 roku.

W 2021 roku do ratusza dodano rzeźbę Czesława Freudenreicha, wykonaną przez Piotra Kacprzaka z Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Kościelcu, co dodatkowo podkreśla bogatą historię i znaczenie tego miejsca dla mieszkańców Koła.

Stan obecny

Po zakończeniu odbudowy, ratusz w Kole znów przyciągnął uwagę mieszkańców, ponieważ ponownie zaczęły w nim działać władze miasta. Obecnie mieści się tutaj Rada Miejska oraz Urząd Stanu Cywilnego, co czyni ten budynek centralnym punktem administracyjnym. Dodatkowo, w ratuszu znajduje się gabinet burmistrza oraz część wydziałów Urzędu Miejskiego.

Na poddaszu budynku zaaranżowano ekspozycję stałą, która jest Muzeum Technik Ceramicznych. To miejsce nie tylko podkreśla bogatą historię regionu, ale także przyciąga wielu turystów i pasjonatów ceramiki. Od 2017 roku ratusz wzbogacił się również o wystawę maszyn oraz produktów pochodzących z dawnej Fabryki Maszyn Rolniczych, która była własnością Michała Ostrowskiego.

Warto zaznaczyć, że ratusz jest otwarty dla zwiedzających w okresie wiosennym i letnim, co stwarza doskonałą okazję, aby poznać nie tylko historię budynku, ale także lokalne tradycje oraz kulturę.

---

Oceń: Ratusz w Kole

---