Czesław Freudenreich

---

Życiorys

Czesław Freudenreich urodził się 1 czerwca 1873 roku w Kole, jako syn Augusta i Emilii z Szafrańskich. Swoją edukację rozpoczął w Kaliszu, a następnie kontynuował w Szkole Technicznej z siedzibą w Warszawie. Po zdobyciu fachowej wiedzy, odbył praktykę w fabryce, która znajdowała się w Zgierzu. W 1900 roku, wrócił na stałe do rodzinnego miasta, aby zająć się pracą w firmie ojca. Sześć lat później, w 1905, poślubił Lucynę Rokossowską.

W 1902 roku, Freudenreich stał się współtwórcą oraz pierwszym prezesem Towarzystwa Muzyczno-Dramatycznego „Lutnia”. Jego pasja artystyczna objawiała się także w działalności jako aktor oraz reżyser. Angażował się również w działalność kolskiego Towarzystwa Wspomagania Ubogich, a także w Towarzystwie Wzajemnego Kredytu oraz Kolskiej Macierzy Szkolnej.

W obliczu wybuchu I wojny światowej, Czesław wspólnie z rodziną przeniósł się najpierw do Warszawy, a potem do Kijowa. Jednakże w 1915 roku, po pewnym czasie, postanowił powrócić do Koła. W czasie trwania wojny, jego podpis zaświadczył o pieniądzach zastępczych, które zostały wydane przez Magistrat Miasta Koła. W nocy z 10 na 11 listopada 1918 roku objął stanowisko na czele Wydziału Bezpieczeństwa oraz Milicji Obywatelskiej w Powiecie Kolskim. Dzięki jego przywództwu, Milicja doprowadziła do wycofania wojsk niemieckich z miasta; 12 listopada żołnierze, pod presją mieszkańców, opuścili swoje koszary, kierując się na stację wąskotorową, gdzie przekazali broń.

W okresie międzywojennym, Freudenreich mocno zaangażował się w życie lokalnej społeczności, uczestnicząc w niemal każdej akcji charytatywnej, sportowej i kulturalnej w regionie. Co roku organizował wyścigi kolarskie, które stały się tradycją powiatu kolskiego. Choć niejednokrotnie namawiano go do przystąpienia do jakiejkolwiek partii politycznej, konsekwentnie odmawiał.

W 1926 roku, stał się właścicielem kolskiej Fabryki Fajansu i Majoliki. W trudnych latach kryzysu gospodarczej dbał o firmę, utrzymując zatrudnienie na poziomie 200 pracowników aż do 1939 roku. W latach 30. wyroby z jego fabryki zdobywały popularność zarówno w kraju, jak i za granicą, zdobywając liczne nagrody i wyróżnienia. Utworzył również archiwum, w którym gromadzono wyroby pochodzące z jego zakładu, co dało początek kolskiemu muzeum. Dodatkowo, sfinansował zabezpieczenie ruin kolskiego zamku. W 1937 roku objął stanowisko wiceprezesa Oddziału Miejskiego Obozu Zjednoczenia Narodowego, wcześniej pełnił również funkcję prezesa w kolskiej Lidze Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej oraz aktywnie uczestniczył w działaniach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, a także przewodził Związkowi Obrony Kresów Zachodnich. Ponadto, przez wiele kadencji piastował urząd radnego miejskiego.

Po wojnie, fabryka została zamknięta, gdy do miasta wkroczyły niemieckie wojska 18 września 1939 roku. Wilna Freudenreichów została zajęta przez Sztab Wehrmachtu. Nocą z 13 na 14 października, Czesław oraz jego córka Krystyna zostali aresztowani i osadzeni w więzieniu w Koninie. 10 listopada 1939 roku, oboje zostali rozstrzelani w grupie około 56 więźniów na cmentarzu żydowskim w Koninie.

Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1938), tytułem „członka dożywotniego” Ligi Obrony Powietrznej Państwa oraz Odznaką Honorową III stopnia Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.

Upamiętnienie

Czesław Freudenreich jest pamiętany przez mieszkańców Koła dzięki uliczce, która znajduje się na terenie osiedla Przedmieście Warszawskie, w sąsiedztwie parku 600-lecia. Na ścianie dawnej fabryki fajansu umieszczono tablicę poświęconą jego osobie. W 1984 roku ukazała się książka autorstwa Mieczysława Starzyńskiego i Józefa Stanisława Mujty, dotycząca jego życia i twórczości.

Grób Czesława Freudenreicha można znaleźć na kolskim cmentarzu rzymskokatolickim. Jego miejsce spoczynku leży naprzeciwko kaplicy Przemienienia Pańskiego, obok parkanu otaczającego nekropolię. Czesław został pochowany razem z córką, Krystyną. W dniu 10 listopada 2015 roku odbyła się uroczystość odsłonięcia odnowionego nagrobka, która podkreśliła jego znaczenie dla lokalnej społeczności.

W dniu 26 marca 2018 roku, w ramach audycji „Ludzie Niepodległości”, jego postać została przybliżona słuchaczom w programie pierwszym Polskiego Radia. W czerwcu 2021 roku w kolskim ratuszu zainstalowano rzeźbę Czesława Freudenreicha, będącą kolejnym ukłonem w stronę jego dorobku.

Od 2019 roku Stowarzyszenie Budowy Pomnika-Ławeczki Czesława Freudenreicha, we współpracy z Miejskim Domem Kultury, prowadziło działania mające na celu realizację pomnika-ławki, który miałby upamiętniać Czesława Freudenreicha. Ostatecznie Ławeczka Czesława Freudenreicha w Kole została odsłonięta 1 czerwca 2023 roku na Skwerze Niepodległości, znajdującym się przed budynkiem Starostwa Powiatowego. Co ciekawe, Czesław Freudenreich pełni również rolę patrona Kolskiego Teatru Otwartego im. Czesława Freudenreicha.

---

Oceń: Czesław Freudenreich

---