Pastorówka w Kole

---

Historia

Historia Pastorówki w Kole sięga około roku 1816, kiedy to w Kole zainaugurowano kantorat parafii Ewangelicko-Augsburskiej, a później przeniesiono go do parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Turku. Wobec zwiększającej się liczby kantoratów w Turku, ewangelicy z Koła rozpoczęli starania o utworzenie własnej parafii. W 1872 roku nabyli od miasta działkę przy ulicy Henryka Sienkiewicza, gdzie w 1883 roku wzniesiono kościół, a nieco później także pastorówkę.

W 1901 roku lokalna społeczność ewangelicka postanowiła o budowie domu dla nowego pastora, oferując mu pensję w wysokości 500 rubli rocznie. W roku następnym uchwalono wydatki na pastorówkę, która miała kosztować 6000 rubli. Zwrócono się także do konsystorza o pomoc finansową w wysokości 2500 rubli. Początkowo pomoc ta nie została przyznana, jednak po pewnym czasie konsystorz postanowił przekazać kolskiej filii tysiąc rubli.

W 1903 roku z Koła wyruszyła delegacja, aby złożyć wniosek do konsystorza o mianowanie Ryszarda Paszko na administratora parafii. 6 lipca tego samego roku warszawski konsystorz poprosił gubernatora w Kaliszu o zgodę na budowę domu dla pastora, oferując budżet w wysokości 6000 rubli. Już w 1904 roku gubernator przekazał na budowę pastorówki dodatkowe 500 rubli.

Dzięki staraniom nowego administratora i wsparciu społeczności lokalnej, budowa pastorówki została ukończona w lipcu 1904 roku. Obydwaj architekci zaprojektowali ją w stylu eklektycznym, wprowadzając elementy klasycyzmu. Budynek miał loggię z ażurową balustradą oraz wejście w stylu ganku z tarasem. Jego wymiary wynosiły 22 metry długości oraz 16 metrów szerokości, a koszt budowy osiągnął 10 tysięcy 751 rubli. Aby pokryć powyższe wydatki, parafia zaciągnęła pożyczkę w wysokości 4000 rubli, którą spłacono dopiero w okresie 1911–1912.

W budynku znajdowały się pomieszczenia zarówno na parterze, jak i w poddaszu. Oprócz mieszkania dla proboszcza, mieściły się tam kancelaria parafialna, pomieszczenia dla chóru oraz dla innych organizacji parafialnych. Pastorówka zachowała funkcję mieszkalną do momentu aresztowania księdza Ryszarda Paszko przez niemieckie władze okupacyjne w 1915 roku. Po tym wydarzeniu w budynku zorganizowano szpital wojskowy, a później pocztę. Kiedy proboszcz został aresztowany, parafią zarządzał ks. Rutkowski z Dąbia, a w marcu 1916 roku ks. Erich Voigt, który musiał mieszkać na zaproszenie sędziego pokoju Antoniego Paprockiego.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Pastorówka stała się własnością Rządu Polskiego, gdyż Niemcy zainstalowali w budynku urządzenia telefoniczne oraz telegraficzne. Na przestrzeni lat do pastorówki zaczęli wprowadzać się urzędnicy, w tym kierownik poczty oraz czterech urzędników ze swoimi rodzinami. W związku z tym urzędnicy zrobili istotne zmiany w innowacjach budowlanych, ciepłowniczych, a także organizowali dla gospodarstwa zwierzęta.

Dopiero w roku 1922, po interwencji biskupa Juliusza Bursche oraz posła Spickermanna z innymi prominentnymi osobami, budynek został zwrócony parafii. W tym momencie parafia była zmuszona przeprowadzić remont a jego koszty wyniosły 7 milionów 765 tysięcy i 680 marek polskich. W 1927 roku na pastorówce położono nowy dach, a dwa lata później po wykonanym remoncie budynek otynkowano.

W czasie drugiej wojny światowej miasto opuścił ostatni proboszcz oraz znaczna część parafian. W 1945 roku pastorówka uległa zniszczeniu i dewastacji w około 70%. Pod koniec tego roku urządzono w niej Oddział Koło Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza.

31 stycznia 1948 roku pastorówka została przekazana diecezji pomorsko-wielkopolskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, ale już 1 października 1947 roku diecezja zwróciła się do Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza o najem pastorówki, co zostało finalnie potwierdzone 18 listopada. W wyniku wizytacji w 1950 roku odkryto, że poza siedzibą TPŻ w budynku znajdowało się przedszkole oraz mieszkały w nim różne rodziny. W tym samym roku zmieniono najemcę na Zarząd Powiatowy Związku Młodzieży Polskiej, a po ich wyprowadzce w 1956 roku, lokal został przydzielony Miejskiej Bibliotece Publicznej w Kole.

W 1963 roku biblioteka uzyskała dodatkową przestrzeń dla oddziału dziecięcego oraznowe pomieszczenie, gdy zmarł jeden z mieszkańców. Od lat pięćdziesiątych do lat osiemdziesiątych odbywały się również zajęcia w warsztacie krawieckim znajdującym się w pastorówce. Od 1976 roku pastorówka stała się własnością parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Koninie. W 1985 roku zlikwidowano piece i zainstalowano centralne ogrzewanie oraz kanalizację.

Parafia korzystała z jednego pomieszczenia w budynku, które pełniło rolę kancelarii i punktu katechetycznego do roku 2011, kiedy to korzystało również nieodpłatnie Towarzystwo Przyjaciół Miasta Koła. W okresie zimowym nabożeństwa odprawiano w pastorówce. W kwietniu 2013 roku, po zakończeniu funkcjonowania biblioteki, budynek przestał być używany i pozostaje w stanie nieczynnym.

---

Oceń: Pastorówka w Kole

---