Przemysław Czarnek

---

Życiorys

Wykształcenie, działalność naukowa i społeczna

Przemysław Czarnek spędził swoje dzieciństwo w Goszczanowie, gdzie przyszło mu dorastać w rodzinie o wymagających zawodach. Jego matka, pielęgniarka, oraz ojciec, kierowca zawodowy, odegrali ważną rolę w jego życiu. Niestety, życie przyniosło tragiczną utratę bliskich, gdy w 2001 roku zmarła matka z powodu nowotworu, a osiem lat później ojciec, który zmagał się z stwardnieniem rozsianym.

W tym trudnym czasie, w wieku 15 lat, znalazł oparcie u wuja, księdza profesora Jerzego Pałuckiego, który był wykładowcą na KUL. Wkrótce po tej zmianie miejsca zamieszkania Czarnek ukończył II Liceum Ogólnokształcące im. Hetmana Jana Zamoyskiego w Lublinie, a następnie w 2001 roku zdobył dyplom z zakresu prawa na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.

Dalsza edukacja skłoniła go do podjęcia studiów doktoranckich, które zakończyły się w 2006 roku, kiedy to Czarnek obronił pracę doktorską pt. „Zasady państwa prawnego i sprawiedliwości społecznej w praktyce ustrojowej III Rzeczypospolitej Polskiej”. Jego droga naukowa nie dobiegła końca, bowiem w 2015 roku uzyskał habilitację na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL na podstawie rozprawy zatytułowanej „Wolność gospodarcza. Pierwszy filar społecznej gospodarki rynkowej”.

Specjalizując się w prawie konstytucyjnym, Czarnek może poszczycić się wieloma osiągnięciami w zakresie publikacji naukowych. Jego publikacje, w tym książki i artykuły, znacząco przyczyniły się do rozwoju jego specjalizacji. W 2012 roku ukazała się erudycyjna książka pt. „Rodzina jako podmiot prawa”, którą redagował wspólnie z Markiem Dobrowolskim.

Od 2003 roku związany z Katedrą Prawa Konstytucyjnego KUL, Czarnek miał również okazję pracować na Akademii Leona Koźmińskiego oraz w Wyższej Szkole Handlowej w Radomiu. W 2020 roku objął stanowisko profesora na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, co wzbudziło spore kontrowersje z uwagi na długi okres braku publikacji naukowych, z wyjątkiem artykułu w „Przeglądzie Sejmowym”. Krytyka dotyczyła także danych na jego temat zamieszczonych na stronie Ministerstwa Edukacji i Nauki, które nie odpowiadały rzeczywistości.

Czarnek przez wiele lat był częścią Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Lublinie, gdzie pełnił funkcję przewodniczącego komisji rewizyjnej.

Działalność polityczna

Polityczna kariera Przemysława Czarnka rozpoczęła się od kandydatury w wyborach samorządowych w 2002 roku, gdzie ubiegał się o mandat radnego w Lublinie, jednak nie odniósł sukcesu. Później związał się z Prawem i Sprawiedliwością, a 8 grudnia 2015 roku został powołany na wojewodę lubelskiego. W 2016 roku brał udział w organizacji marszu, który miał na celu zablokowanie manifestacji Komitetu Obrony Demokracji.

W wyborach parlamentarnych 2019 roku Czarnek zajął drugie miejsce na liście PiS w okręgu lubelskim, zdobywając 87 343 głosy i uzyskując mandat posła. Z tego powodu zrezygnował z funkcji wojewody, kończąc swoją kadencję 11 listopada 2019 roku. 28 czerwca 2022 roku wszedł w skład zespołu PiS jako „opiekun” województwa opolskiego, odpowiedzialny za jego rozwój. W 2023 roku zdobył reelekcję w Sejmie, tym razem jako lider listy PiS w okręgu lubelskim, zdobywając 121 686 głosów. Przed końcem roku, 27 listopada, zrezygnował z pełnienia roli ministra.

Obecność Czarnka w sejmowej komisji śledczej została zapoczątkowana w grudniu 2023, gdzie badał legalność działań związanych z przeprowadzeniem wyborów Prezydenta RP w 2020 roku drogą głosowania korespondencyjnego. W listopadzie 2024 roku, podczas zjazdu partii, został wybrany przewodniczącym okręgu lubelskiego Prawa i Sprawiedliwości.

Minister edukacji i nauki

19 października 2020 roku powołano go na stanowisko ministra edukacji oraz nauki w rządzie Mateusza Morawieckiego. Początkowo planowano jego zaprzysiężenie 5 października, lecz opóźnienie spowodowane pozytywnym wynikiem testu na SARS-CoV-2 przesunęło tę datę o prawie dwa tygodnie. Z dniem 1 stycznia 2021 roku Czarnek stał się ministrem po połączeniu Ministerstwa Edukacji Narodowej z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Ministrowi postawione zostały ambitne cele, w tym ograniczenie podstawy programowej oraz dodanie treści dotyczących Jana Pawła II i żołnierzy wyklętych. Przemysław Czarnek zapowiedział także zwalczanie lewicowych i liberalnych poglądów w edukacji, oraz wprowadzenie zmiany w naborach do szkół średnich i wyższych, uzależniając je od aktywności w organizacjach katolickich lub państwowych.

Debata wokół nominacji na stanowisko ministra

Wybór Czarnka na ministra wywołał falę protestów wśród młodzieży, nauczycieli oraz polityków opozycji. W pierwszych tygodniach października 2020 roku zorganizowano demonstracje w wielu miastach, takich jak Kraków, Lublin, Łódź, Olsztyn, Warszawa czy Wrocław. 5 października organizacja Forum Młodych Nowoczesnych zainicjowała kampanię „Czarny Tydzień”, gdzie uczniowie przychodzili do szkół w czarnych ubraniach jako wyraz protestu.

Krytykę wobec nominacji wyrazili również przedstawiciele różnych środowisk. Wśród przeciwników znajdowały się takie osoby jak była minister edukacji narodowej Krystyna Szumilas, minister nauki i szkolnictwa wyższego Lena Kolarska-Bobińska, a także wicemarszałkowie Sejmu: Włodzimierz Czarzasty i Piotr Zgorzelski, marszałek Senatu Tomasz Grodzki, oraz Gabriela Morawska-Stanecka. Krytyczne oświadczenie wystosowało także ponad 100 osób z zakresu nauki i kultury, w tym pracownicy Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego i Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, członkowie Polskiej Akademii Nauk oraz organizacji pozarządowych.

W reakcji na krytykę, 56 naukowców z uczelni, takich jak KUL, UMCS, UMK, Politechniki Lubelskiej, Uniwersytetu Medycznego w Lublinie oraz Instytutu Historii PAN – stanęli w obronie Czarnka, podobnie jak Akademickie Kluby Obywatelskie im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego i Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa KUL.

Petycje w sprawie odwołania

Po objęciu urzędu przez Czarnka, w środowisku akademickim rozpoczęły się liczne apele o jego odwołanie. Zainicjowano także zbiórkę podpisów pod petycją „Stop deMENtażowi edukacji”, która zyskała ponad 88 tysięcy podpisów, a dokument złożony został w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. W grudniu 2020 roku premier Mateusz Morawiecki ogłosił, że nie planuje występować do prezydenta z wnioskiem o odwołanie ministra.

Czarnek był krytykowany za swoje reformy przez Radę Główną Nauki i Szkolnictwa Wyższego, gdzie pojawiały się zarzuty o zbyt dużą koncentrację na kształtowaniu światopoglądów.

Zmiany w wykazie punktowanych czasopism naukowych

W lutym 2021 roku, pod kierownictwem Czarnka, Ministerstwo Edukacji i Nauki zmieniło spis punktowanych czasopism naukowych, co wzbudziło ogromne kontrowersje. Nowe zasady pozwoliły lokalnym publikacjom, w tym nierecenzowanym, uzyskać taką samą punktację jak uznawane za renomowane czasopisma międzynarodowe. Przez to Czarnek zwiększył punktację publikacji, w których się ukazywał, łącznie o 200 punktów.

Te zmiany zostały ostro skrytykowane przez Komitet Nauk Prawnych PAN, który nazwał je arbitralnymi i niezgodnymi z prawem, oraz przez Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego. Komisja Ewaluacji Nauki również wyraziła swoje zaniepokojenie. 19 lutego 2021 roku minister bez konsultacji z Komisją dopisał kolejne 5 tytułów do listy, a 96 innym podwyższył młodsze punktacji.

Krytyka wykazu dotarła także do międzynarodowych czasopism naukowych. Biorąc pod uwagę niskie finansowanie nauki w Polsce, zauważono, że nowy wykaz przyczynia się do marnotrawienia publicznych funduszy. W wykazie znalazły się także czasopisma drapieżne, oferujące publikowanie prac za opłatą, co wzbudziło dodatkowe kontrowersje.

Ministerstwo opublikowało kolejną aktualizację wykazu 17 lipca 2023 roku, a kolejną zmiany miały miejsce 6 listopada 2023 roku, wskazując na ciągłe problemy związane z tym spisem.

Lex Czarnek

Reformy wprowadzone przez ministra, znane jako lex Czarnek, miały na celu wzmocnienie roli kuratora oświaty. Propozycje obejmowały m.in. uzależnienie od pozytywnej opinii kuratora, możliwości prowadzenia zajęć dodatkowych przez stowarzyszenia oraz odwołanie dyrektora szkoły bez wypowiedzenia, jeśli ten nie realizował zleceń kuratora. Te zmiany zostały skrytykowane przez wiele organizacji oświatowych, społecznych i samorządowych, które utworzyły ruch „Wolna Szkoła”, aby sprzeciwić się tym pomysłom.

Mocno przeciwko nowym regulacjom opowiedziało się także 15 z 18 nauczycieli nagrodzonych tytułem Nauczyciela Roku do 2021 roku, a także Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Czarnek uzasadniał tę reformę skargami rodziców na działalność organizacji pozarządowych, mimo że raport wskazujący na te skargi wyliczał ich niewielką liczbę.

W badaniach dla „Rzeczpospolitej” z stycznia 2022 uznano, że reforma presidenta Czarnek doprowadzi do upolitycznienia systemu edukacji, a decyzja prezydenta Andrzeja Dudy o wecie w marcu 2022 roku, motywowana była koniecznością zakończenia politycznych sporów w obliczu inwazji Rosji na Ukrainę.

W październiku 2022 do Sejmu wpłynął nowelizowany projekt ustawy znany jako lex Czarnek 2.0, który ponownie wzbudził kontrowersje, ale prezydent w grudniu 2022 roku odmówił podpisania ustawy, podkreślając brak akceptacji społecznej dla proponowanych zmian.

Odbiór społeczny

W badaniach społecznych, przeprowadzonych w październiku 2021 roku, 57% Polaków oceniło działania Ministra Przemysława Czarnka negatywnie, przy czym 44% respondentów wskazało na ocenę zdecydowanie złej. Zaledwie 30% uczestników sondażu oceniło jego pracę pozytywnie. Badanie zostało zrealizowane przez Ipsos na zlecenie OKO.press. Dodatkowo, podczas swojej kadencji minister nie zyskał wsparcia wśród nauczycielskich organizacji związkowych, takich jak Związek Nauczycielstwa Polskiego, Forum Związków Zawodowych oraz oświatowa „Solidarność”.

W styczniu 2022 roku zespół Big Cyc wydał utwór krytykujący reformy edukacyjne wprowadzone przez Czarnka. W teledysku minister został zobrazowany jako Adolf Hitler w koloratce, co miało na celu podkreślenie oskarżeń o fanatyzm religijny, jaki rzekomo demonstruje Czarnek w swoich działaniach. Przemysław Czarnek zyskał również niechlubną sławę w kolejnych badaniach, w których zdobył trzecie miejsce w konkursie na Biologiczną Bzdurę Roku za stwierdzenie, że rodzice to związek kobiety i mężczyzny, co „jest znane ludziom od miliardów lat”.

W analizie przeprowadzonej przez Ipsos dla Oko.Press we wrześniu 2022 roku, aż 63% badanych oceniło ministra negatywnie, w tym 50% za „zdecydowanie źle”. Największy odsetek negatywnych opinii dotyczył grupy wiekowej 18-29 lat, gdzie wyniósł on 79%. W tym samym okresie badania CBOS wykazały, że zaufanie do ministra wyraziło jedynie 21% badanych, podczas gdy 51% nie ufało mu. W lutym 2023 roku badania United Surveys dla RMF FM i Dziennika Gazety Prawnej ujawniły, że 62,3% uczestników oceniło dotacje, które minister Czarnek przyznał na zakup lub remont budynków dla fundacji związanych z rządem, jako krytyczne, natomiast jedynie 8% miało opinię pozytywną.

Również inne sondaże wskazywały na kontrowersje związane z programem „willa plus”, gdzie 46,1% respondentów stwierdziło, że działania Przemysława Czarnka powinny prowadzić do jego dymisji. Dodatkowo, 9,1% badanych zgodziło się z tą tezą w mniejszym stopniu. Przeciw odwołaniu ministra opowiadało się jedynie 20,7% uczestników badań.

Dzban roku

W styczniu 2022 roku Przemysław Czarnek został uhonorowany tytułem Dzbana Roku 2021 w plebiscycie internetowym, zorganizowanym przez tygodnik NIE oraz blog Make Life Harder, gdzie w finalnym głosowaniu zdobył aż 236 600 głosów. Co więcej, w styczniu 2024 roku ponownie zdobył tę nagrodę, tym razem za rok 2023, osiągając wynik lepszy niż Grzegorz Braun.

Kontrowersje

Protesty związane z działalnością Przemysława Czarnka sprawiły, że jego osoba stała się przedmiotem intensywnych kontrowersji w Polskim społeczeństwie.

Udział w aferze Willa+

Na początku lutego 2023 roku, jako Minister Nauki i Szkolnictwa, Przemysław Czarnek uwikłał się w skandal znany jako Willa+. Jego decyzja o przyznaniu dotacji w łącznej kwocie 40 milionów złotych organizacjom pozarządowym wzbudziła wiele emocji.

Podstawą afery stało się rozporządzenie ministra z lipca 2022 roku dotyczące konkursów oraz ogłoszenie 23 sierpnia tego samego roku, dotyczące projektu „Rozwój potencjału infrastrukturalnego podmiotów wspierających system oświaty i wychowania”. W jego ramach wsparcie finansowe otrzymało 45 organizacji, w tym 12, które ubiegały się o środki na nabycie nieruchomości. Media, takie jak Polsat i TVN24, informowały, że dotowane instytucje posiadają bliskie związki z przedstawicielami partii rządzącej, Prawo i Sprawiedliwość, a także z prawicowymi i katolickimi fundacjami. Koalicja Obywatelska zauważyła, że poprawka do nowelizacji ustawy oświatowej z maja 2022 roku stwarzała możliwość pokrycia kosztów zatrudnienia psychologów i pedagogów dla dzieci i młodzieży po pandemii Covid-19.

Marszałek Senatu, Tomasz Grodzki, krytycznie ocenił tę sytuację, mówiąc, że „to niebywały skandal oferować fundacjom, które mogą się mieścić w dwóch, trzech pokojach, drogie, wielomilionowej wartości wille”. Wskazał, że w przyszłości te fundacje mogą uzyskać zyski ze sprzedaży nabytego mienia. Opozycja zgłosiła sprawę do prokuratury i Najwyższej Izby Kontroli, wskazując na nieprawidłowości w przyznawaniu dotacji, które według nich trafiły do organizacji nieuprawnionych lub niespełniających kryteriów.

Na liście beneficjentów znalazły się między innymi takie organizacje jak Fundacja Polska Wielki Projekt, Fundacja Wolność i Demokracja, Fundacja Na Rzecz Wspólnych Spraw Megafon oraz wiele innych. Wnioski dotacyjne obejmowały m.in. nieruchomości w Warszawie (Żoliborz, Mokotów, Ursynów), Toruniu, Lublinie, Katowicach oraz Jadwisinie, z kwotami dotacji sięgającymi od 600 tysięcy złotych do blisko 5 milionów złotych.

Mateusz Morawiecki w odpowiedzi na kontrowersje ogłoszone w mediach stwierdził: „Proszę przyjrzeć się wyraźnie kryteriom, przecież one były zawsze wszędzie dostępne, każdy mógł aplikować”. Dodał, że pewnie organizacje, które wcześniej, za rządów Donalda Tuska i Platformy Obywatelskiej, miały duży dostęp do funduszy, teraz są nezadowolone.

W tej sytuacji Minister Czarnek zaznaczył, że niejawne organizacje „szkodliwe i lewackie” nie mają szansy na dotacje z Ministerstwa Edukacji i Nauki. Z sondażu przeprowadzonego przez firmę Kantar dla Faktów TVN wynikało, że 68% Polaków uważa, iż minister powinien podać się do dymisji, podczas gdy tylko 20% miało odmienne zdanie.

Udział w manifestacji ONR

W 2018 roku, będąc wojewodą lubelskim, Przemysław Czarnek brał udział w manifestacji organizowanej przez Obóz Narodowo-Radykalny. Organizacja ta, uznawana jest za skrajnie nacjonalistyczną, a niektórzy określają ją mianem faszystowskiej.

Wypowiedzi na temat osób LGBT

Wielokrotnie krytykowane były wypowiedzi Przemysława Czarnka, zwłaszcza te dotyczące osób LGBT. W 2018 roku, przy okazji I Marszu Równości w Lublinie, minister stwierdził, że takie wydarzenia mają na celu promocję „zboczeń, dewiacji i wynaturzeń”. Organizator marszu, Bartosz Staszewski, złożył przeciwko niemu prywatny akt oskarżenia, lecz sprawa została umorzona w wyniku ugody.

W 2019 roku, minister wyraził opinię, że takie inicjatywy jak Marsz Równości powinny być zabronione, a w 2021 roku sformułował opinię, że uczestnicy warszawskiej Parady Równości nie zachowują się zgodnie z normami. Podczas obchodów Międzynarodowego Dnia Rodziny w maju 2019 roku, Czarnek uhonorował medalami lokalnych samorządowców, którzy przyjęli uchwały o tzw. strefach wolnych od ideologii LGBT.

W wyniku tych wydarzeń, radny z Koalicji Obywatelskiej, Jacek Bury, złożył zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa. Prokuratura umorzyła jednak sprawę, uznając, że nie doszło do przestępstwa.

Podczas kampanii prezydenckiej w 2020 roku, kiedy to wspierał Andrzeja Dudę, Czarnek brał również udział w dyskusji o prawach osób LGBT emitowanej na TVP Info. Przemysław Czarnek stwierdził wtedy, że prawa człowieka i równość są nieistotne, sugerując, że osoby LGBT nie są równe innym. Jego wypowiedzi wywołały liczne skargi, w tym jedną od Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara, który stwierdził, że ma ona znamiona mowy nienawiści. W tej samej sprawie złożono zawiadomienia także do władz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (KUL) KUL, co spotkało się z oświadczeniem uczelni, która rozgraniczyła wypowiedzi ministra od stanowiska uczelni.

Czarnek podkreślił, iż jego słowa zostały błędnie zacytowane i wyrwane z kontekstu. Dodatkowo, podczas audycji w Radiu Maryja, stwierdził, że ruchy LGBT są porównywalne do narodowego socjalizmu i określił działania tych ruchów jako bluźnierstwo, w tym zawieszenie tęczowej flagi na pomniku przed bazyliką św. Krzyża w Warszawie. W październiku 2020 roku, do sądu trafił pozew przeciwko Czarnkowi za jego homofobiczne wypowiedzi, co skutkowało ukaraniem go naganą przez Komisję Etyki Poselskiej. KRRiT jednak nie stwierdziła w tym przypadku naruszenia przepisów prawa.

Wypowiedzi na temat społecznej roli kobiet

W październiku 2019 roku, na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Czarnek wygłosił wykład dotyczący wpływu neomarksizmu na nauczanie o rodzinie. Stwierdził, że podstawową rolą rodziny jest prokreacja, a role kobiet powinny koncentrować się na rodzeniu dzieci, co także wywołało kontrowersje.

Dorobek naukowy

Mimo że Przemysław Czarnek posiada jedną monografię oraz kilka artykułów naukowych, jego biogram w czasie pełnienia funkcji ministra wskazywał na „kilkadziesiąt monografii i artykułów naukowych”, co również wzbudziło wątpliwości co do prawdziwości takich deklaracji.

Wyniki w wyborach ogólnopolskich

Wyniki wyborcze Przemysława Czarnka w ostatnich latach ilustrują jego pozycję w polskiej polityce.

Rok wyborów	Nazwa komitetu		Typ organu	Okręg wyborczy	Uzyskany wynik
2019	_	Prawo i Sprawiedliwość	Sejm IX kadencji	nr 6	87 343 (15,44%)
2023			Sejm X kadencji		121 686 (18,77%)

Odznaczenia i nagrody

Przemysław Czarnek, znany z licznych osiągnięć, został uhonorowany wpisującym się w jego dorobek zestawem odznaczeń oraz nagród.

• w 2017 roku, w swojej roli wojewody lubelskiego, otrzymał Srebrną Odznakę „Zasłużony dla Ochrony Przeciwpożarowej”,
• rok później, w 2019, został jednym z 19 polskich polityków uhonorowanych przez Prezydent Litwy, Darię Grybauskaitė, co miało związek z jego istotnym wkładem w rozwój relacji pomiędzy Litwą a Polską, a także poprawą współpracy w sferze politycznej, kulturalnej, gospodarczej i społecznej – otrzymał wtedy Krzyż Oficerski Orderu „Za zasługi dla Litwy”,
• w tym samym roku przyznano mu także Order świętej Marii Magdaleny,
• w styczniu 2023 roku uhonorowano go Medalem „Pro Bono Poloniae”.

Przemysław Czarnek otrzymał również honorowe obywatelstwa gmin: Lipinki oraz Goszczanów, obie nagrody przyznane w 2021 roku. Dodatkowo, w tym samym roku zdobył tytuł „Człowieka Roku” przyznawany przez Kluby „Gazety Polskiej”.

Jego kontrowersyjna postawa doprowadziła do tego, że dwukrotnie zdobył tytuł Dzban roku, co udowodniło jego wyrazisty wpływ w polskiej polityce. Zachęcamy do zapoznania się z sekcją poświęconą Dzbanu roku.

Życie prywatne

Przemysław Czarnek jest synem Henryka i Bożeny. W życiu osobistym związany z Katarzyną, która również jest pracownikiem naukowym KUL. Para wychowuje wspólnie dwójkę dzieci: córkę Julię oraz syna Mateusza. Deklaruje się jako katolik.

---

Oceń: Przemysław Czarnek

---