Osiedle Stare Miasto w Kole stanowi jedno z czterech głównych osiedli w tym mieście, znajdując się w jego centralnej części, na malowniczej wyspie rzeki Warty. Zgodnie z danymi z 2004 roku, liczy ono 1878 mieszkańców, co świadczy o żywotności tej lokalizacji.
Warto zaznaczyć, że 26 lipca 1951 roku zabudowa oraz przestrzeń architektoniczna tego osiedla zostały oficjalnie wpisane do rejestru zabytków, co podkreśla ich wartość historyczną i kulturową.
Granice administracyjne
Granice osiedla są wyraźnie określone przez rzekę Warta, która otacza je z każdej strony. Z północnej oraz wschodniej strony rzeka ta zachowuje swój naturalny bieg, podczas gdy z południa i zachodu widoczny jest zanikający kanał Ulgi. Stare Miasto sąsiaduje z innymi osiedlami, takimi jak Przedmieście Warszawskie, Przemieście Kaliskie oraz Płaszczyzna. Na granicy osiedla znajdziemy również miejscowość Ruszków Drugi, która należy do gminy Kościelec.
Znaczenie administracyjne osiedla jest widoczne w kontekście parafialnym, gdyż należy ono do kolskiej parafii rzymskokatolickiej Podwyższenia Krzyża Świętego.
Historia
Osiedle Stare Miasto, które znamy dzisiaj, pełniło niezwykle ważną rolę jako pierwotne centrum rozwijającego się miasta Koło. 18 lipca 1362 roku król Kazimierz III Wielki nadał mu prawa miejskie, wyznaczając przy tym granice administracyjne, które obejmowały rzekę Warta. Już w 1390 roku, po ustanowieniu średniowiecznego zarządzania, wójt Henryk uzyskał pozwolenie na budowę drewnianego dworu w centralnej części miasta. W początkach XVI wieku powstal nowy, murowany gmach, który zastąpił pierwotną strukturę.
W latach 1405–1409 zrealizowano budowę gotyckiej świątyni, która została poświęcona Podwyższeniu Świętego Krzyża oraz Świętej Dorocie i Katarzynie. Sukcesywnie rozwijające się administracyjnie Koło zostało umocnione przez wizyty prominentnych duchownych, takich jak abp Mikołaj Trąba, który w 1419 roku poświęcił kościół Świętego Ducha, zlokalizowany w rejonie dzisiejszego spichlerza.
Od XV wieku szlachta wielkopolska regularnie gromadziła się na sejmikach ziemskich na nadwarciańskich błoniach do 1716 roku. W 1482 roku, za rządów księżnej Anny Sochaczewskiej, uroczyście poświęcono gotycki kompleks kościelno-klasztorny, który następnie przypadł pod opiekę bernardynów. Niefortunna okazała się 1518 rok, kiedy to wielki pożar zniszczył znaczną część osiedla.
W 1759 roku kolejny pożar strawił kościół Świętego Ducha. 30 marca 1773 roku uroczyście położono kamień węgielny pod nowy kościół klasztorny, który miał być poświęcony Nawiedzeniu Najświętszej Maryi Panny. W 1824 roku doszło do zlikwidowania probostwa przy kościele Świętego Ducha; majątek przekazano kolskiej farze, a w 1828 roku most na Warcie został przeniesiony na kierunek południowy, co wpłynęło na rozwój komunikacji. Obecnie do wyspy miejskiej dojeżdża się komunikacją z ulic: Sienkiewicza oraz Nowowarszawska.
W 1830 roku odnowiono ratusz w stylu klasycystycznym, a trzy lata później zbudowano nowy most w kierunku Kalisza. Pożar w 1846 roku spalił kościołek Świętego Ducha, likwidując jeden z ważniejszych punktów sakralnych. W okolicach 1860 roku z kolei otwarto nową synagogę, co stanowiło duży krok w kierunku rozwoju lokalnej społeczności żydowskiej. 10 grudnia 1888 roku w celu promocji kulturowej otwarty został teatr, który zaczynał swoją działalność w bezpośrednim sąsiedztwie Nowego Rynku.
W międzyczasie wybudowano wiele kamienic przy ulicach: Stary Rynek, Mickiewicza, Grodzkiej oraz Wschodniej, a także powstały eleganckie budynki takie jak gmach Urzędu Miejskiego oraz klasycystyczna willa Sejmik.
W 1914 roku rozpoczęła działalność Szkoła Podstawowa nr 2, którą w 1961 roku przeniesiono do gmachu przy ul. Poniatowskiego. W 1934 roku, w dniu 26 sierpnia, odsłonięto pomnik „Bojownikom o wolność i niepodległość”, zlokalizowany w malowniczej okolicy nad zalewem rzeki Warty. Przełomowe daty pojawiły się także w 1938 roku, kiedy otwarto dwa żelbetonowe mosty, które jednak wkrótce zostały wysadzone przez Armię Poznań.
Podczas II wojny światowej wydarzyły się tragiczne wydarzenia. 20 września 1939 roku Żydzi zostali zmuszeni do zamieszkania w getcie, a synagogę podpalili Niemcy, co stanowiło niewyobrażalne straty kulturowe. Władze okupacyjne przekształciły kościoły w magazyny, co tylko pogłębiło dramaty lokalnej społeczności, którą dotknęły straty i zniszczenia.
Po wojnie, w latach 1952–1972, gmach przy ul. Mickiewicza wykorzystywano na Publiczną Średnią Szkołę Zawodową, a później jako szkołę specjalną. W latach 70. XX wieku administracja miejskiej władzy przeniosła się ze Starego Miasta do nowego obiektu na ul. Sienkiewicza. W 1985 roku rozpoczęto prace remontowe ratusza, które były ukierunkowane na przystosowanie go do potrzeb Muzeum Technik Ceramicznych. W trakcie tych prac, 25 maja 1987 roku, pomimo starań, zawodowa wieża ratusza zawaliła się, rujnując północną część obiektu.
Odbudowa trwała do 2008 roku, co stanowiło nowy start dla Starego Miasta i jego historycznych skarbów.
Obiekty
Na terenie Starego Miasta w Kole można odnaleźć wiele interesujących obiektów, które przyciągają zarówno turystów, jak i miłośników historii. Wśród nich wyróżniają się:
- kościół farny Podwyższenia Krzyża Świętego z 1409 roku, znany z pięknej architektury,
- kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny oraz klasztor bernardynów, które pamiętają czasy XV i XVIII wieku,
- ratusz miejski z XVI wieku, który przeszedł odbudowę w XXI stuleciu,
- spichlerz zbożowy z przełomu XVIII i XIX wieku, będący dowodem na historyczne znaczenie miasta,
- budynek Urzędu Miejskiego z końca XIX wieku, symbolizujący rozwój lokalnej administracji,
- willa „Sejmik”, zlokalizowana od przełomu XIX i XX wieku,
- dom przy ul. Grodzkiej 2 z połowy XIX wieku,
- dom, Stary Rynek 26 z 1887 roku,
- liczne zabytkowe kamienice z przełomu XIX i XX wieku, które zachwycają swoją architekturą,
- pomnik na miejscu niegdyś istniejących żydowskich synagog, symbolizujący ważny aspekt historii tego regionu,
- Muzeum Technik Ceramicznych, które jest doskonałym miejscem do odkrywania lokalnej tradycji,
- pomnik „Bojownikom o wolność i niepodległość”, upamiętniający znaczące wydarzenia w historii Polski.
Ulice
Stare Miasto w Kole to obszar, w którym znajdują się liczne ulice o znaczeniu historycznym oraz architektonicznym:
|
|
W tej lokalizacji można również spotkać wiele interesujących zabytków:
- dom, ul. Grodzka 2,
- dom, ul. Sienkiewicza 7,
- dom, Stary Rynek 26,
- dworzec kolejowy,
- dzielnica staromiejska,
- fabryka fajansu,
- gmach Urzędu Miejskiego,
- pastorówka,
- ruiny zamku,
- ratusz,
- spichlerz zbożowy,
- wieża ciśnień,
- willa „Sejmik”.
| Obiekty sakralne |
|
|---|---|
| Cmentarze |
|
Na obszarze tym znajdziemy również ważne elementy związane z Kołem:
| Osiedla |
|
|---|---|
| części miasta wg TERYT |
|
| Historyczne części miasta |
|
Pozostałe obiekty w kategorii "Osiedla":
Osiedle Warszawskie (Koło) | Płaszczyzna (Koło) | Osiedle KaliskieOceń: Stare Miasto (Koło)